Konuşma Dili ve Yazı Dili (Zimanê Axaftinê û Zimanê Nivîsînê)

Konuşma dili ile yazı dili aynı değildir; çünkü her iki dilin de farklı kuralları ve işleyiş biçimleri vardır. Konuşma dilinde bir kelimenin bazı sesleri (harfleri) telaffuz edilmeyebilir. Örneğin, "diajom" yerine "dajom", "diêşe" yerine "dêşe", "li cem" yerine "cem" (were cem min rûnê) gibi.

Konuşma dili, özgür bir ifade biçimidir. Kelimelerde ve cümlelerde yapılan telaffuz hataları genellikle fark edilmez. Örneğin, iki kişi konuşurken biri diğerinin telaffuz hatalarını kontrol etmez; buna gerek de yoktur. Ancak, konuşma dili özgür olduğu kadar başıboş bırakıldığında hızla değişebilir ve başka dillerin etkisinde kalarak yok olabilir. Bilindiği gibi, özgürlüğün de belirli kuralları vardır; bu kurallar ihlal edildiğinde olumsuz sonuçlar doğabilir. Konuşma dili de bu şekilde ele alınmalıdır.

Yazı dili ise böyle değildir. Konuşma dili özgür bir ifade biçimine sahipken, yazı dili belirli bir disiplin altındadır. Yazı dili, gözle görüldüğü için kendine özgü kurallara sahiptir. Buna "dilbilgisi", Kürtçede "rêziman" denir. Rêziman, dil yolu, doğru yol, kaide ve kural anlamına gelir. Dilbilimciler, bir dilin istikrarı ve devamlılığı için dilde tespit ettikleri sözcük dizimlerini nasıl denetim altına alabileceğimizi göstermişlerdir. Konuşma dilinde devrik cümleler sıkça kullanılabilir, ancak yazı dilinde bu tür hatalara yer verilmez.

Yazı dili aynı zamanda edebiyat dilidir ve bir ulusu bir arada tutan temel unsurlardan biridir. Başka dillerde olduğu gibi Kürtçede de birçok lehçe ve ağız vardır. Lehçeleri ve ağızları bir araya getirip bir standarda ulaştıran yazı dilidir (zimanê nivîsînê). Yazı dili, bir ulusu bir arada tutan standart dildir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Kürtler de dahil olmak üzere tüm uluslar dil standardı oluşturma çalışmalarına başladılar. Bu çalışmalar günümüzde de devam etmektedir.

Özetle, konuşma dili çok önemlidir; ancak yazı dili daha da önemlidir ve bir ulusun varlığı için vazgeçilmezdir. Dolayısıyla tüm Kürtlerin Kürtçe okuma ve yazmayı öğrenmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yazı dilini bir kenara bırakalım, konuşma dili bile ciddi bir asimilasyona uğrayabilir. Bunun önüne geçmek için ilkokuldan üniversiteye kadar Kürtçe eğitim veren okulların açılması gerekmektedir.

Bawer Agirî

Kürtçe ders videoları için linki tıklayın:

https://youtube.com/c/H%C3%AEngehaKurd%C3%AE