Berxê min / Berxa min, Berxikê min / Berxika min

Peyva “berx” gava ku bi serê xwe be, navdêr e û nêtar e. Zayend û mêjera wê di nav hevokê da dîyar dibe. Berî ku em mînakên xwe bidin, divê em hinekî qala girîngîya wê bikin. 

Kurd ji berxan pir hez dikin. Ew qas hez dikin ku zarokên xwe dişibînin wan. Mirov vê yekê di jîyana rojane da dibîne.

Di folklora kurdan da cihê vê peyvê berfireh e. Bo nimûne, di nav stran û çîrokan da pir hatîye bikaranîn. Wekî mînak, hûn dikarin bi vê lînkê straneke ku avêtine ser berxê guhdarî bikin: https://youtu.be/iHVUvsn-XDA

Ji bilî vê, mirov dikare gelek mînakên din jî bide. Hin hunermendên kurd her çi qas bi awayekî neyînî be jî ev peyv kirîye stran. Her wekî: Gur ketîye Gelîyê Zîlan, berxê çavreş kalekal e. Yan jî li ser qehremanîyê bi awayekî erênî jî straye. Mînak: Çîyayên me bilind in, lo berxo berxê min.

Me got ku peyva “berx” navdêr e û nêtar e. Hin caran ev pev biçûktir dibe. Ev jî ji bo delalîkirinê tê bikaranîn. Mînak: berxik. Ev jî wekî “berx” navdêr e û nêtar e. Mêjer û zayenda wê jî di nava hevokê da dîyar dibe.

Mînak ji bo “berx”ê

Berxê min, tu lu ku mayî? (yekjimar û nêr)

Berxa min, tu li ku mayî? (yekjimar û mê)

Berxên min, hûn li ku man? (pirjimar)

Mînak ji bo “berxik”ê

Berxikê min, tu li ku mayî? (yekjimar û nêr)

Berxika min, tu li ku mayî? (yekjimar û mê)

Berxikên min, hûn li ku man? (pirjimar)

Niha dora we ye. Hûn ji bo delalîkirinê ji zarokên xwe ra çi dibêjin û hûn stranekê dizanin ku li ser vê peyvê hatîye gotin?

Bawer Agirî

04-06-2023 

Nederland (Holanda) 

Kerem bikin û dersên kurdî temaşe bikin